Deport yani sınır dışı etme kararı nedir?
Sınır dışı etme kararı 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu kapsamında yabancılar hakkında alınan idari bir karardır. Haklarında deport kararı alınan yabancılar sınır dışı edilirler ve sınır dışı edilen yabancılara Türkiye’ye giriş yasağı uygulanır.
Sınır dışı etme kararı hangi durumlarda alınır?
Türkiye’de yasal kalış hakkının bulunmaması veya kendisine tanınan vize veya vize muafiyeti süresini aşması, kamu düzeni, kamu sağlığı, ulusal güvenlik, çalışma izni olmadan çalıştığının tespiti, uluslararası koruma başvurusunun reddedilmesi, geçimini meşru olmayan yollardan sağlaması, yasal giriş ve çıkış koşullarına uymaması veya buna teşebbüs etmesi halinde yabancılar hakkında deport kararı alınmaktadır. 6458 sayılı Yasanın 54’üncü maddesi uyarınca alınan deport kararı idare tarafından tesis edilmektedir.Sınır dışı etme kararlarına karşı itiraz ve dava yolu;
6458 sayılı Yasanın 53’üncü maddesinde sınır dışı etme kararlarına karşı başvuru yolu düzenlenmiştir. Bu madde uyarınca deport kararına karşı; kararı tesis eden idarenin bulunduğu yerdeki İdare Mahkemelerine, kararın tebliğinden itibaren 7 (yedi) günlük süre içerisinde yabancı veya avukatı tarafından başvuru yapılabilir.
Kanunda her ne kadar ilgili İdare Mahkemesi tarafında yargılamanın 15 (onbeş) gün içinde sonuçlandıracağı yazıyor olsa da uygulamada bu süre mahkemelerin yoğunluğuna göre değişmekle birlikte çok daha uzun sürmektedir.
Sınır dışı etme kararına itiraz edilip konunun yargıya taşınması ile birlikte mahkeme tarafından nihai bir karar verilene kadar yabancı sınır dışı edilmemektedir.
İdare Mahkemesince sınır dışı etme kararı hakkında verilen kararlar kesin kararlardan olup, mahkemenin vereceği karara karşı üst kanun yolu olan istinaf ve temyiz yoluna başvurulamamaktadır.
Sınır dışı kararı alınamayacak yabancılar;
Haklarında sınır dışı etme kararı alınmasını gerektiren bir durum olsa dahi 6458 sayılı Yasanın 55’inci maddesinde sayılan olguların varlığı halinde yabancı hakkında deport kararı alınmayacak yahut alınsa dahi mahkemece yabancının durumu değerlendirilerek bir karar verilecektir.
Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu madde 55’e göre;
Sınır dışı edileceği ülkede ölüm cezasına, işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye maruz kalacağı konusunda ciddi emare bulunan,
Ciddi sağlık sorunları, yaş ve hamilelik durumu nedeniyle seyahat etmesi riskli görülen,
Hayati tehlike arz eden hastalıkları için tedavisi devam etmekte iken sınır dışı
edileceği ülkede tedavi imkânı bulunmayan,
Mağdur destek sürecinden yararlanmakta olan insan ticareti mağduru,
Tedavileri tamamlanıncaya kadar, psikolojik, fiziksel veya cinsel şiddet mağduru yabancılar hakkında sınır dışı kararı alınmaz.
Ancak her yabancının durumu, idarece ve mahkemelerce somut deliller ışığında ve kişi özelinde değerlendirilmektedir.
Sınır dışı edilecek yabancıların idari gözetim altında tutulması;
Haklarında deport kararı alınmasını gerektiren durumların varlığı halinde yabancıların sınır dışı edilmelerini sağlamak ve kararın icrasını temin maksadıyla yabancılar Geri Gönderme Merkezinde idari gözetim altında tutulabilir.
İdari gözetim kararı ise uygulamada deport kararı ile birlikte alınmakta ve yabancının Geri Gönderme Merkezine sevki sağlanmaktadır.
İdari gözetim kararlarına karşı ise yabancı veya avukatı tarafından Sulh Ceza Hakimliklerine itiraz edilebilmektedir.
Yabancıların Çalışma İzni Alması
Diğer kanunlarda ya da Türkiye’nin taraf olduğu anlaşmalar veya uluslararası sözleşmelerde belirtilen yabancılar, çalışma izni almaksızın çalışabilir yahut çalıştırılabilir. Bu kimseler, çalışma izni muafiyeti almak şartıyla Türkiye’de çalışma izni almaksızın çalışma ve ikamet hakkı elde edebilir. Bununla birlikte, çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığından çıkan mavi kart sahipleri de, çalışma izni almaksızın Türkiye’de çalışma hakkına sahiptir. Öte yandan, çalışma izni muafiyeti olmayan yabancılar ile mavi kartlı olmayanların, Türkiye’de çalışmaya başlamadan önce çalışma izni alması zorunludur.
6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu uyarınca, Türkiye’de bağımlı ya da bağımsız olarak çalışmak isteyen yabancının başvurabileceği üç farklı çalışma izni mevcuttur. Bunlardan ilki en fazla bir yıl süreliğine verilebilen süreli çalışma iznidir. Şartların sağlanması halinde bu süre üç yıla kadar uzatılabilir. İkincisi, herhangi bir süre sınırlaması olmayan süresiz çalışma iznidir. Son olarak, kendi ad ve hesabına çalışan yabancının başvurabileceği çalışma izni ise, bağımsız çalışma iznidir.
Süreli Çalışma İzni
6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanununun 10. maddesinde süresiz çalışma iznine ilişkin kurallar
Yurtiçinden Yapılan Çalışma İzni BaşvurularıÇalışma izni başvurusu Türkiye’den yapılacak ise doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına başvuruda bulunulur. Kural olarak yabancının Türkiye’den yapacağı başvurularda, yasal olarak en az altı ay süreli geçerli bir ikamet izninin olması gerekmektedir. Öte yandan Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü tarafından belirlenen yabancıların ikamet izni olmamasına karşın Türkiye’de yasal olarak bulunması halinde de başvuru imkânı vardır.